فصل ۳: آشنایی با معماری MVC/MVT در جنگو

مقدمه

قبل از ورود به مباحث عملی‌تر، خیلی مهم است که بدانی جنگو بر چه معماری‌ای ساخته شده و این معماری چه کمکی بهت می‌کند. اکثر فریم‌ورک‌های معروف وب از یک الگوی معماری استفاده می‌کنند تا کدها تمیز، قابل نگهداری و توسعه‌پذیر باشند. جنگو از معماری MVT استفاده می‌کند که شباهت زیادی به MVC دارد.

---

مفهوم MVC و MVT چیست؟

معماری MVC

MVC مخفف Model – View – Controller است و یکی از محبوب‌ترین معماری‌ها در دنیای وب و نرم‌افزار است.

• Model (مدل): منطق داده و ساختار دیتابیس؛ یعنی موجودیت‌ها و ارتباطات اطلاعاتی.
• View (نما): نمایش داده‌ها به کاربر (مثلاً همان HTMLها).
• Controller (کنترلر): دریافت درخواست کاربر، پردازش منطق و انتخاب View مناسب.

معماری MVT در جنگو

جنگو رویکرد مخصوص خودش را به این معماری دارد و اسم اجزای آن را کمی تغییر داده:

• Model (مدل): مثل همون MVC تعریف می‌شود، یعنی کار ذخیره و خواندن داده‌ها از دیتابیس را انجام می‌دهد.
• View (ویو): اما تفاوت دارد: در جنگو، ویو یعنی همان تابع یا کلاسی که درخواست کاربر را گرفته، داده را پردازش می‌کند و نتیجه‌اش را به قالب (Template) می‌دهد.
• Template (قالب): صفحات HTML و ساختار نمایشی که داده‌ها را به کاربر نشان می‌دهد.

پس به زبان ساده:

• Model: کار با دیتابیس
• View: منطق پردازش داده و انتخاب خروجی
• Template: نمایش داده به کاربر

---

تفاوت MVC و MVT با مثال

تصور کن کاربر دکمه “نمایش لیست کاربران” را کلیک می‌کند:

• در MVC: درخواست به Controller می‌رود، controller داده را از Model میگیرد و به View می‌دهد.
• در MVT جنگو: درخواست به View می‌رود (ویوی جنگو = کنترلر در MVC)، داده را از Model می‌گیرد و به Template ارسال می‌کند تا نمایش داده شود.

در واقع View در جنگو تقریباً همان Controller در MVC است، و Template همان View در MVC است. شاید کمی گیج‌کننده باشد ولی با کار عملی کاملاً جا می‌افتد!

معماری	مدل (Model)	کنترلر (Controller)	نما (View)
MVC	Model	Controller	View (HTML)
MVT	Model	View (تابع/کلاس جنگو)	Template (قالب)

---

مزایای استفاده از این معماری

• تفکیک وظایف: هر بخش فقط یک کار را انجام می‌دهد
• نگهداری و تغییر پروژه راحت‌تر می‌شود
• گسترش کدها و تیمی کار کردن ساده‌تر است

---

نمونه کد ساده برای درک بیشتر

فرض کنیم می‌خواهی لیست کتاب‌ها را نمایش بدهی:

1. مدل (Model):

   # models.py
   class Book(models.Model):
       title = models.CharField(max_length=100)
       author = models.CharField(max_length=100)

2. ویو (View):

   # views.py
   from .models import Book
   from django.shortcuts import render

   def book_list(request):
       books = Book.objects.all()    # داده‌ها را می‌گیرد
       return render(request, 'books.html', {'books': books})

3. قالب (Template):

   <!-- books.html -->
   <ul>
     {% for book in books %}
       <li>{{ book.title }} - {{ book.author }}</li>
     {% endfor %}
   </ul>

---

جمع‌بندی سریع و نکته سئو

• معماری MVT باعث نظم و توسعه‌پذیری پروژه‌ها می‌شود.
• نقش بخش‌های مختلف را یاد بگیر تا هنگام توسعه جنگو سردرگم نشوی.
• اگر در عبارت‌های جستجوی گوگل مثل “معماری MVT جنگو چیست” و “تفاوت MVT و MVC” جستجو کنی، کلی منابع بیشتر پیدا می‌کنی.