مبانی شبکه: فرق بین IPv4 و IPv6 با مثال ساده
۱. مقدمه: چرا باید IP را بشناسیم؟
اگر تا حالا به تنظیمات وای‌فای یا اینترنت منزلت سر زده باشی، حتماً با عبارت “IP Address” برخورد کردی. آدرس IP یکی از پایه‌ای‌ترین مفاهیم اینترنت و شبکه است و بدون اون هیچ دستگاهی نمی‌تونه به راحتی تبادل اطلاعات کنه. اما تفاوت بین IPv4 و IPv6 چیه و چرا باید درباره‌شون بدونیم؟
۲. IP چیست؟ تعریف و کاربرد آدرس IP
IP مخفف Internet Protocol هست و آدرس IP مثل آدرس پستی برای دستگاه‌های شبکه عمل می‌کنه تا داده‌ها دقیقاً به مقصد برسن. هر وسیله (کامپیوتر، موبایل، دوربین و…) که به اینترنت یا شبکه وصل شده باشه، باید یک آدرس IP داشته باشه تا بتونه اطلاعات رد و بدل کنه.
۳. آشنایی با IPv4
IPv4 نسخه‌ی چهارم پروتکل اینترنت و قدیمی‌ترین سیستم آدرس‌دهیه که سال‌هاست در سراسر دنیا استفاده می‌شه.
- فرمت: یک آدرس IPv4 متشکل از ۴ عدد (هرکدام بین ۰ تا ۲۵۵) که با نقطه جدا شدن.
- مثال: 192.168.1.1
- محدودیت: فقط حدود ۴ میلیارد (۲^۳۲) آدرس مختلف می‌تونه تولید کنه.
- کاربرد: اکثر مودم‌ها، روترها و کامپیوترها همچنان به‌صورت پیش‌فرض با IPv4 ارتباط برقرار می‌کنن.
مشکل اصلی: با افزایش تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، به زودی تمام آدرس‌های IPv4 تمام می‌شه!
۴. آشنایی با IPv6
IPv6 نسل جدید پروتکل اینترنت هست تا مشکل کمبود آدرس رو حل کنه.
- فرمت: یک آدرس IPv6 از ۸ گروه ۱۶بیتی (هگزادسیمال)، جداشده با دو نقطه تشکیل شده.
- مثال: 2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334
(یا خلاصه‌تر: 2001:db8:85a3::8a2e:370:7334) - ظرفیت: عددی فراتر از تصور! (در حدود ۳۴۰ آن‌دسیلیون یا 2^128 آدرس ممکن)
- مزایا:
- هر وسیله یک IP اختصاصی حتی در اینترنت اشیا (IoT)
- امنیت و سرعت بیشتر در بعضی سناریوها
- ساده‌سازی برخی تنظیمات شبکه
۵. جدول مقایسه IPv4 و IPv6
| ویژگی | IPv4 | IPv6 |
|---|---|---|
| طول آدرس | ۳۲ بیت (۴ بخش) | ۱۲۸ بیت (۸ بخش) |
| مثال آدرس | 192.168.1.1 | 2001:0db8:85a3::8a2e:370:7334 |
| تعداد آدرس‌ها | ~۴ میلیارد | تقریبا بی‌نهایت |
| نمایش آدرس | ده‌دهی (اعداد) | هگزادسیمال (اعداد و حروف) |
| NAT لازم دارد؟ | اغلب بله | اغلب نه |
| تاریخ معرفی | ۱۹۸۱ | ۱۹۹۸ |
۶. چرا IPv6؟ دلایل مهاجرت و زمان‌بندی
- تمامی دستگاه‌های آینده، ماشین‌های مدرن، موبایل‌ها و حتی یخچال هوشمند باید IP منحصر‌به‌فرد داشته باشند.
- IPv4 کفاف این تعداد وسیله را نمی‌دهد.
- IPv6 نه فقط مشکل کمبود آدرس را، بلکه امنیت و ساختار اینترنت آینده را هم بهبود می‌دهد.
نکته: مهاجرت جهانی به IPv6 هنوز کامل نشده و بسیاری از شبکه‌ها همچنان دو پروتکل را با هم پشتیبانی می‌کنند (Dual Stack).
۷. سوال پرتکرار: آیا هنوز می‌تونم فقط با IPv4 کار کنم؟
بله، فعلاً بسیاری از سرویس‌ها و سایت‌ها فقط IPv4 دارند یا هر دو را پشتیبانی می‌کنند، اما به مرور سایت‌ها و سرویس‌های جدید فقط مبتنی بر IPv6 خواهند شد. پس یادگیری و شناخت هر دو پروتکل برای آینده شغلی و فنی شما ضروری است.
۸. جمع‌بندی و منابع بیشتر
- اگر دوست داری دنیای شبکه رو بیشتر بشناسی، مفاهیم IP، آدرس‌دهی و پروتکل‌ها رو پایه بدون.
- برای دسترسی به جزئیات فنی، این منابع کمکت می‌کنند:
