آموزش پیکربندی شبکه در لینوکس برای کاربران مبتدی

مقدمه: چرا باید پیکربندی شبکه در لینوکس را یاد بگیریم؟

اگر تازه لینوکس نصب کرده‌ای، احتمالا اولین کاری که بعد از بالا آمدن سیستم می‌خواهی انجام بدهی این است که به اینترنت متصل شوی. در ویندوز خیلی‌ها به راحتی با کلیک روی آیکون وای‌فای وصل می‌شوند، ولی در لینوکس ممکن است کمی گیج‌کننده باشد، به‌خصوص اگر:

• اینترنتت بی‌سیم است و اسم شبکه پیدا نمی‌شود.
• باید IP ثابت وارد کنی چون شبکه محل کارت روی DHCP خودکار نیست.
• اینترنت وصل شده ولی سایت‌ها باز نمی‌شوند (مشکل DNS).
• یا حتی سیستم کارت شبکه‌ات را شناسایی نکرده.

اینجا اهمیت دانستن روش‌های پیکربندی شبکه در لینوکس مشخص می‌شود. خبر خوب؟ لینوکس ابزارهای قدرتمند و انعطاف‌پذیری برای مدیریت شبکه دارد. تو فقط کافیست مسیر استفاده از آن‌ها را یاد بگیری.

---

بخش اول: شناخت اجزای شبکه در لینوکس

قبل از شروع تنظیمات، باید بدانیم شبکه در لینوکس چه چیزهایی را شامل می‌شود.
هر اتصال شبکه در لینوکس شامل ۴ بخش اصلی است:

1. کارت شبکه (Network Interface)
   سخت‌افزار یا ماژول نرم‌افزاری که امکان اتصال به شبکه را می‌دهد.
   مثال‌ها:

• eth0, enp3s0 → کارت شبکه کابلی
• wlan0, wlp2s0 → کارت شبکه بی‌سیم
• lo → رابط Loopback داخلی سیستم

1. آدرس IP
   مثل شماره خانه‌ات در اینترنت است. می‌تواند:

• خودکار (Dynamic – DHCP) باشد
  مثال: مودم خودکار IP می‌دهد
• دستی (Static) باشد
  مثال: در شرکت بهت IP مشخص داده‌اند

1. DNS (Domain Name System)
   دفترچه تلفن اینترنت؛ آدرس‌های مثل google.com را به IP ترجمه می‌کند.
   مثال DNS رایگان: 8.8.8.8 (گوگل)
2. Gateway (دروازه)
   مسیری که بسته‌های اینترنت از آن خارج می‌شوند. معمولاً آدرس مودمت است (مثل 192.168.1.1).

---

بخش دوم: روش‌های پیکربندی شبکه در لینوکس

در لینوکس معمولاً دو راه اصلی داریم:

۱. روش گرافیکی (GUI) – برای کاربران مبتدی

اگر توزیع لینوکس دسکتاپی نصب کرده‌ای (مثل Ubuntu، Mint، Fedora و …)، ابزار Network Manager یا مشابه آن روی سیستم نصب است.
ویژگی‌ها:

• با کلیک و منو کار می‌کنی.
• نیازی به حفظ کردن دستور نیست.
• برای وای‌فای و کابل یکسان عمل می‌کند.

۲. روش خط فرمان (CLI) – برای کاربران متوسط و پیشرفته

در سرورها یا توزیع‌های حداقلی که محیط گرافیکی ندارند، باید با دستورات ترمینال شبکه را تنظیم کرد.
ابزارهای مهم:

• nmcli → خط فرمان Network Manager
• ip → نمایش و تغییر وضعیت کارت‌ها و IP
• ifconfig (قدیمی‌تر) → اکنون بیشتر جایگزین با ip شده

---

بخش سوم: پیدا کردن نام کارت شبکه در لینوکس

اولین قدم این است که بدانیم اسم کارت شبکه ما در لینوکس چیست.
دستور:

ip addr

نمونه خروجی:

2: enp3s0: <BROADCAST,MULTICAST,UP,LOWER_UP>
    inet 192.168.1.10/24 scope global dynamic enp3s0
3: wlp2s0: <BROADCAST,MULTICAST>

• enp3s0 = کارت شبکه کابلی
• wlp2s0 = کارت شبکه بی‌سیم

🚀 نکته: اگر کارت بی‌سیم در لیست نیست، یعنی سیستم درایورش را شناسایی نکرده (باید درایور نصب شود).

---

بخش چهارم: اتصال به اینترنت با روش گرافیکی (Network Manager)

اتصال به وای‌فای

1. روی آیکون شبکه (بالا سمت راست یا پایین) کلیک کن.
2. لیست شبکه‌های بی‌سیم ظاهر می‌شود.
3. روی اسم شبکه‌ات کلیک و رمز را وارد کن.
4. آیکون تغییر می‌کند و اینترنت فعال می‌شود.

مثال سناریو:

• لپ‌تاپ جدید اوبونتو داری
• مودمت به اسم “HomeNet” و رمز mywifi123 است
• در Network Manager روی HomeNet کلیک → رمز را می‌زنی → اینترنت وصل می‌شود.

---

اتصال به شبکه کابلی

• کافیست کابل LAN را به پورت وصل کنی.
• Network Manager معمولاً خودکار IP می‌گیرد.
• اگر نیاز به IP ثابت داری:
• از پنل Network → Edit Connection
• IPv4 Settings → Manual
• وارد کردن IP، Mask و Gateway

---

بخش پنجم: تنظیم دستی IP و DNS در GUI

فرض کن شرکت بهت گفته:

• IP: 192.168.10.50
• Mask: 255.255.255.0
• Gateway: 192.168.10.1
• DNS: 8.8.8.8

مراحل:

1. روی اتصال فعلی کلیک → Edit
2. IPv4 Settings → Manual
3. اطلاعات را وارد و Save کن.
4. اتصال را مجدد فعال کن.

---

بخش ششم: روش خط فرمان با nmcli

nmcli یعنی Network Manager Command Line Interface.

دیدن اتصالات موجود

nmcli connection show

ایجاد اتصال کابلی با IP ثابت

nmcli con add type ethernet ifname enp3s0 con-name MyLAN ip4 192.168.10.50/24 gw4 192.168.10.1

تنظیم DNS

nmcli con mod MyLAN ipv4.dns "8.8.8.8 1.1.1.1"
nmcli con up MyLAN

---

بخش هفتم: سناریوی عملی (وای‌فای شرکتی با IP ثابت)

1. پیدا کردن کارت وایرلس:

ip addr

2. ایجاد اتصال:

nmcli dev wifi connect MyOfficeWiFi password Office123

3. تغییر به IP ثابت:

nmcli con mod MyOfficeWiFi ipv4.method manual ipv4.addresses 10.0.0.50/24 ipv4.gateway 10.0.0.1 ipv4.dns "8.8.8.8"
nmcli con up MyOfficeWiFi

---

بخش هشتم: ابزار ip برای بررسی سریع

دیدن IP فعلی

ip addr show enp3s0

دادن IP موقت

sudo ip addr add 192.168.1.200/24 dev enp3s0

(بعد از ریبوت از بین می‌رود)

---

بخش نهم: اشتراک‌گذاری اینترنت در لینوکس

روش‌های رایج

• از GUI: در تنظیمات IPv4 گزینه “Shared to other computers”
• از CLI با nmcli: حالت shared

مثال: لپ‌تاپ با اینترنت کابلی دارد و می‌خواهی از طریق وای‌فای آن را به موبایل بدهی. Network Manager می‌تواند یک Hotspot بسازد.

---

بخش دهم: جدول مقایسه روش GUI و CLI

ویژگی	GUI	CLI
سرعت کار	راحت برای مبتدی	سریع برای حرفه‌ای
نیاز به حفظ دستور	❌	✅
کار در سرور بدون نمایشگر	❌	✅
امکانات پیشرفته	محدودتر	گسترده‌تر

---

بخش یازدهم: چک‌لیست پیکربندی لینوکسی

1. شناسایی کارت شبکه (ip addr)
2. تصمیم برای DHCP یا IP ثابت
3. ورود اطلاعات (IP, Mask, Gateway, DNS)
4. تست اتصال (ping 8.8.8.8)
5. تست نام دامنه (ping google.com)
6. ذخیره و فعال‌سازی اتصال (nmcli con up name)

---

بخش دوازدهم: مشکلات رایج و راه‌حل‌ها

مشکل	علت	راه‌حل
وای‌فای پیدا نمی‌شود	درایور نصب نیست	نصب درایور کارت بی‌سیم
اینترنت قطع است ولی Ping IP کار می‌کند	DNS مشکل دارد	تغییر DNS به 8.8.8.8
IP Conflict	تداخل با دستگاه دیگر	تغییر IP
تنظیمات بعد از ریبوت حذف می‌شود	IP موقت داده‌ای	ذخیره اتصال در Network Manager

---

بخش سیزدهم: سوالات متداول (FAQ)

۱. کدام دستور جایگزین ifconfig شده؟
دستور ip از بسته iproute2.

۲. آیا nmcli فقط برای کابل است؟
نه، برای وای‌فای، VPN و دیگر اتصالات هم هست.

۳. چطور مطمئن شوم اینترنت دارم؟
ابتدا ping 8.8.8.8 (تست شبکه) و سپس ping google.com (تست DNS).

---

جمع‌بندی

پیکربندی شبکه در لینوکس ترسناک نیست. فقط باید:

• اسم کارت شبکه را پیدا کنی.
• تصمیم بگیری از DHCP یا IP ثابت استفاده کنی.
• DNS و Gateway را درست بدهی.
• اتصال را تست و ذخیره کنی.

بعد از یادگیری این مراحل، حتی روی یک سرور خام بدون دسکتاپ هم می‌توانی به اینترنت وصل شوی.
این مهارت پایه‌ای، در ادامه یادگیری مدیریت سرورها، استفاده از SSH، پیکربندی VPN و دیگر مباحث شبکه در لینوکس به شدت به کارت می‌آید.