CDN چیست؟ (Content Delivery Network)

وقتی شما یک وب‌سایت رو باز می‌کنید، مرورگر شما درخواستی رو به سروری که وب‌سایت روی اون میزبانی شده، ارسال می‌کنه. سرور هم فایل‌های وب‌سایت (مثل تصاویر، ویدیوها، متن و غیره) رو برای شما می‌فرسته تا شما بتونید اون‌ها رو ببینید. حالا اگه سرور وب‌سایت شما خیلی از شما دور باشه (مثلاً سرور تو آمریکا باشه و شما تو ایران باشید)، این فرآیند ممکنه طول بکشه و باعث بشه وب‌سایت دیرتر بارگذاری بشه.

اینجاست که CDN به کمک ما میاد! CDN یا Content Delivery Network یه شبکه بزرگ از سرورهاست که در نقاط مختلف دنیا پراکنده شده‌اند. این سرورها یک نسخه از فایل‌های وب‌سایت شما رو در خودشون ذخیره می‌کنند (به این کار میگن Caching). وقتی یه کاربر از یه منطقه خاص وب‌سایت شما رو باز می‌کنه، CDN فایل‌ها رو از نزدیک‌ترین سرور خودش به اون کاربر ارائه میده. این کار باعث میشه وب‌سایت خیلی سریع‌تر بارگذاری بشه، چون دیگه لازم نیست کاربر منتظر بمونه تا اطلاعات از یه سرور دوردست برسه.

به عبارت دیگه، CDN مثل یه پیک موتوری عمل می‌کنه که بسته‌ها رو از نزدیک‌ترین انبار به دست مشتری می‌رسونه، به جای اینکه همه بسته‌ها از یه انبار مرکزی ارسال بشن.

تفاوت CDN با میزبانی معمولی:

توی میزبانی معمولی، وب‌سایت شما فقط روی یه سرور قرار داره و همه درخواست‌ها به اون سرور ارسال میشن. اما توی CDN، وب‌سایت شما روی چندین سرور در نقاط مختلف دنیا قرار داره و درخواست‌ها به نزدیک‌ترین سرور ارسال میشن. این کار باعث میشه سرعت و قابلیت اطمینان وب‌سایت شما خیلی بیشتر بشه.

مزایای استفاده از CDN

استفاده از CDN فقط برای افزایش سرعت نیست، کلی مزایای دیگه هم داره که باعث میشه وب‌سایت شما بهتر عمل کنه و کاربران تجربه کاربری بهتری داشته باشن:

• افزایش سرعت بارگذاری وب‌سایت: این مهم‌ترین مزیت CDN هست که قبلاً هم بهش اشاره کردیم. وقتی محتوا از نزدیک‌ترین سرور به کاربر ارائه میشه، زمان لازم برای بارگذاری صفحه به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کنه. این هم برای کاربران خوبه و هم برای موتورهای جستجو که سرعت وب‌سایت رو یکی از فاکتورهای مهم رتبه‌بندی در نظر می‌گیرن.
• کاهش پهنای باند مصرفی: CDN با ارائه محتوای کش شده از سرورهای لبه، ترافیک کمتری رو به سرور اصلی شما ارسال می‌کنه. این یعنی پهنای باند کمتری مصرف میشه و اگه پلن میزبانی شما بر اساس مصرف پهنای باند باشه، هزینه‌هاتون کاهش پیدا می‌کنه.
• بهبود تجربه کاربری (UX): وب‌سایتی که سریع بارگذاری میشه، کاربران رو خوشحال‌تر می‌کنه. کاربران کمتر منتظر می‌مونن، کمتر کلافه میشن و احتمال اینکه توی وب‌سایت شما بمونن و بیشتر بگردن، بیشتر میشه. این تجربه کاربری خوب، می‌تونه منجر به افزایش نرخ تبدیل (Conversion Rate) هم بشه.
• افزایش قابلیت اطمینان و دسترسی‌پذیری: اگه سرور اصلی شما به هر دلیلی از دسترس خارج بشه، CDN همچنان می‌تونه محتوای کش شده رو به کاربران ارائه بده. این باعث میشه وب‌سایت شما همیشه در دسترس باشه و کاربران با خطای “سرور در دسترس نیست” مواجه نشن. این قابلیت به خصوص برای وب‌سایت‌های بزرگ و پربازدید خیلی حیاتیه.
• بهبود SEO و رتبه در موتورهای جستجو: همونطور که گفتیم، سرعت وب‌سایت یکی از فاکتورهای مهم در سئو هست. گوگل و بقیه موتورهای جستجو به وب‌سایت‌هایی که سریع‌تر بارگذاری میشن، رتبه بهتری میدن. استفاده از CDN می‌تونه به طور مستقیم روی رتبه وب‌سایت شما در نتایج جستجو تاثیر مثبت بذاره.
• حفاظت در برابر حملات DDoS: حملات DDoS (Distributed Denial of Service) با ارسال حجم عظیمی از ترافیک به سمت سرور، سعی در از دسترس خارج کردن وب‌سایت دارن. CDN با توزیع ترافیک روی چندین سرور و فیلتر کردن ترافیک مخرب، می‌تونه وب‌سایت شما رو در برابر این نوع حملات محافظت کنه.

واقعاً مزایای استفاده از CDN زیاده و برای هر وب‌سایتی، از یه وبلاگ کوچیک گرفته تا یه فروشگاه اینترنتی بزرگ، می‌تونه مفید باشه.

.

CDN چگونه کار می‌کند؟

برای اینکه بفهمیم CDN چطور کار می‌کنه، باید با چند تا مفهوم آشنا بشیم:

1. سرور اصلی (Origin Server): این همون سروری هست که وب‌سایت شما در ابتدا روی اون قرار داره. تمام فایل‌های اصلی وب‌سایت (مثل کد HTML، CSS، جاوا اسکریپت، تصاویر، ویدیوها و…) روی این سرور هستن.
2. سرورهای لبه (Edge Servers / PoPs – Points of Presence): این‌ها همون سرورهایی هستن که در نقاط مختلف جغرافیایی دنیا پخش شدن و شبکه CDN رو تشکیل میدن. این سرورها در واقع “لبه” شبکه قرار دارن، یعنی نزدیک به کاربران نهایی.

حالا بیاید ببینیم وقتی یک کاربر درخواستی برای دیدن وب‌سایت شما ارسال می‌کنه، چه اتفاقی میفته:

• گام ۱: درخواست کاربر: کاربر آدرس وب‌سایت شما (مثلاً yourwebsite.com) رو توی مرورگرش تایپ می‌کنه.
• گام ۲: هدایت به نزدیک‌ترین سرور لبه: به جای اینکه درخواست مستقیماً به سرور اصلی شما بره، یه اتفاق هوشمندانه میفته! سیستم DNS (که قبلاً در موردش حرف زدیم و اگه لازم شد می‌تونیم بیشتر توضیح بدیم) با کمک CDN، تشخیص میده که این کاربر کجا قرار داره و درخواست رو به نزدیک‌ترین سرور لبه CDN هدایت می‌کنه. انگار که سیستم آدرس‌دهی می‌فهمه شما کجایی و بستت رو به نزدیک‌ترین شعبه پست برای ارسال میفرسته.
• گام ۳: بررسی کش (Cache): سرور لبه‌ای که درخواست بهش رسیده، اول چک می‌کنه ببینه آیا قبلاً فایل‌های مورد نیاز این وب‌سایت رو توی خودش ذخیره کرده یا نه. به این فایل‌های ذخیره شده میگن “کش” (Cache).
• گام ۴: ارائه محتوا از کش (اگر موجود بود): اگه سرور لبه فایل‌های مورد نیاز رو توی کش خودش داشته باشه، عالیه! خیلی سریع همون فایل‌ها رو برای مرورگر کاربر ارسال می‌کنه. این سریع‌ترین حالت ممکنه و به خاطر همینه که وب‌سایت با CDN اینقدر سریع بارگذاری میشه.
• گام ۵: درخواست از سرور اصلی و ذخیره در کش (اگر موجود نبود): حالا اگه سرور لبه فایل‌های مورد نیاز رو توی کش خودش نداشته باشه (مثلاً اولین باره که کاربری از اون منطقه وب‌سایت شما رو باز می‌کنه یا محتوا روی سرور اصلی تغییر کرده)، سرور لبه خودش یک درخواست به سرور اصلی شما میفرسته تا فایل‌ها رو از اونجا بگیره. بعد از اینکه فایل‌ها رو از سرور اصلی دریافت کرد، یک نسخه از اون‌ها رو توی کش خودش ذخیره می‌کنه (برای درخواست‌های بعدی کاربران در اون منطقه) و همزمان برای کاربر هم ارسال می‌کنه.

این فرآیند کش کردن روی سرورهای لبه CDN همون چیزیه که باعث میشه سرعت بارگذاری برای کاربران مختلف در نقاط مختلف دنیا به طور قابل توجهی افزایش پیدا کنه. محتوای استاتیک وب‌سایت (مثل تصاویر، CSS و فایل‌های جاوا اسکریپت) معمولاً روی CDN کش میشن، چون کمتر تغییر می‌کنن.

انواع CDN

CDNها هم مثل خیلی از سرویس‌های دیگه، انواع مختلفی دارن که بسته به نیاز و بودجه شما می‌تونید ازشون استفاده کنید:

1. CDNهای رایگان:
   • ویژگی‌ها: این نوع CDNها معمولاً توسط شرکت‌های بزرگ مثل Cloudflare، یا پروژه‌های متن باز مثل jsDelivr ارائه میشن. امکانات پایه‌ای CDN مثل کش کردن محتوای استاتیک و افزایش سرعت رو ارائه میدن.
   • مزایا: رایگان بودن! برای وب‌سایت‌های کوچک یا وبلاگ‌های شخصی که بودجه کمی دارن، گزینه مناسبی هستن.
   • معایب: امکانات محدودتر نسبت به CDNهای پولی، ممکن است پوشش جغرافیایی کمتری داشته باشند و پشتیبانی فنی محدودتری ارائه دهند. ممکن است برای وب‌سایت‌های با ترافیک خیلی بالا مناسب نباشند.
2. CDNهای پولی:
   • ویژگی‌ها: این CDNها توسط شرکت‌های متخصصی مثل Akamai، Fastly، Amazon CloudFront و… ارائه میشن. امکانات خیلی پیشرفته‌تری مثل مدیریت بهتر کش، بهینه‌سازی تصاویر و ویدیو، حفاظت بیشتر در برابر حملات DDoS، گزارش‌گیری و تحلیل ترافیک دقیق‌تر و پشتیبانی فنی ۲۴/۷ ارائه میدن.
   • مزایا: سرعت و عملکرد بسیار بالا، قابلیت اطمینان و دسترسی‌پذیری بیشتر، امنیت قوی‌تر، امکانات و ابزارهای پیشرفته برای مدیریت و بهینه‌سازی.
   • معایب: هزینه دارند که بسته به حجم ترافیک و امکانات مورد نیاز متفاوت است.
3. CDNهای تخصصی:
   • ویژگی‌ها: بعضی از CDNها به طور خاص برای انواع خاصی از محتوا بهینه‌سازی شده‌اند. مثلاً CDNهایی برای ارائه تصاویر یا ویدیو که امکان فشرده‌سازی و تبدیل فرمت خودکار رو هم دارن.
   • مزایا: بهینه‌سازی حداکثری برای نوع خاصی از محتوا، کاهش حجم فایل‌ها و افزایش سرعت ارائه اون‌ها.
   • معایب: ممکن است برای همه انواع محتوا مناسب نباشند و نیاز به استفاده از CDNهای دیگه هم در کنارشون باشه.

انتخاب نوع CDN بستگی به اندازه وب‌سایت شما، حجم ترافیک، نوع محتوا و بودجه‌ای که در نظر گرفتید داره. برای شروع می‌تونید از CDNهای رایگان استفاده کنید و اگه نیازتون بیشتر شد، به سراغ CDNهای پولی با امکانات بیشتر برید.

نحوه انتخاب یک CDN مناسب

برای انتخاب بهترین CDN برای وب‌سایتتون، لازمه چند تا عامل کلیدی رو در نظر بگیرید:

1. نیازهای وب‌سایت شما:
   • حجم ترافیک: وب‌سایت شما چقدر بازدیدکننده داره و حجم داده‌ای که ماهیانه منتقل میشه چقدره؟ CDNهای مختلف ظرفیت‌ها و پلن‌های قیمتی متفاوتی دارن. اگه ترافیک خیلی بالایی دارید، به CDN نیاز دارید که بتونه این حجم رو هندل کنه.
   • نوع محتوا: بیشتر محتوای وب‌سایت شما چیه؟ تصاویر، ویدیو، فایل‌های دانلودی یا متن؟ بعضی CDNها برای انواع خاصی از محتوا بهینه‌تر هستن.
   • پوشش جغرافیایی: مخاطبان وب‌سایت شما بیشتر در کجای دنیا قرار دارن؟ CDNی رو انتخاب کنید که در نزدیکی مخاطبان شما سرورهای لبه داشته باشه تا محتوا با کمترین تاخیر به دستشون برسه. اگه مخاطبان شما در ایران هستن، وجود سرور لبه در ایران یا کشورهای همسایه خیلی مهمه.
2. بودجه شما:
   • همونطور که گفتیم، CDNهای رایگان و پولی وجود دارن. بودجه‌ای که می‌تونید برای CDN اختصاص بدید چقدره؟ CDNهای پولی امکانات بیشتری ارائه میدن، اما هزینه بیشتری هم دارن. برای شروع می‌تونید از گزینه‌های رایگان استفاده کنید و در صورت نیاز به پلن‌های پولی ارتقا بدید.
3. امکانات و ویژگی‌ها:
   • مدیریت کش (Cache Management): CDN چقدر به شما کنترل روی نحوه کش شدن محتوا میده؟ می‌تونید تنظیم کنید که چه فایل‌هایی کش بشن، برای چه مدت و چطور به‌روزرسانی بشن؟
   • امنیت (Security): CDN چه امکاناتی برای محافظت در برابر حملات DDoS، فایروال وب (WAF) و … ارائه میده؟
   • گزارش‌گیری و تحلیل (Reporting & Analytics): CDN چه اطلاعاتی در مورد ترافیک، عملکرد و خطاهای احتمالی به شما میده؟
   • پشتیبانی فنی (Technical Support): اگه به مشکلی برخوردید، CDN چقدر سریع و موثر پشتیبانی ارائه میده؟
4. سهولت استفاده:
   • راه‌اندازی و پیکربندی CDN چقدر ساده است؟ پنل کاربری چقدر کاربرپسنده؟

مثال:

اگه یه وبلاگ شخصی کوچیک با ترافیک کم دارید و بیشتر مخاطبانتون از یک منطقه خاص هستن، یه CDN رایگان با پوشش جغرافیایی مناسب اون منطقه می‌تونه انتخاب خوبی باشه.

اما اگه یه فروشگاه اینترنتی بزرگ با ترافیک بالا از سراسر دنیا دارید و امنیت براتون خیلی مهمه، احتمالاً به یه CDN پولی با امکانات پیشرفته، پوشش جغرافیایی گسترده و امنیت قوی نیاز دارید.

با در نظر گرفتن این فاکتورها، می‌تونید CDNی رو انتخاب کنید که بهترین عملکرد رو برای وب‌سایت شما داشته باشه.

راه‌اندازی CDN

فرآیند کلی راه‌اندازی CDN شامل چند مرحله اصلی میشه:

1. انتخاب و ثبت‌نام در سرویس CDN:
   • اولین قدم همونطور که گفتیم، انتخاب سرویس CDN بر اساس نیازها و بودجه‌تون هست.
   • بعد از انتخاب، باید توی وب‌سایت اون سرویس‌دهنده ثبت‌نام کنید. معمولاً باید اطلاعات وب‌سایتتون رو وارد کنید و پلن مورد نظرتون رو انتخاب کنید (رایگان یا پولی).
2. اضافه کردن وب‌سایت به پنل CDN:
   • بعد از ثبت‌نام، وارد پنل کاربری CDN میشید و وب‌سایتتون رو به لیست وب‌سایت‌های تحت پوشش CDN اضافه می‌کنید. معمولاً باید آدرس وب‌سایتتون (مثلاً https://yourwebsite.com) رو وارد کنید.
3. پیکربندی DNS (مهم‌ترین بخش):
   • برای اینکه ترافیک وب‌سایت شما از طریق CDN عبور کنه، باید تنظیمات DNS دامنه خودتون رو تغییر بدید.
   • سرویس‌دهنده CDN به شما دو یا چند آدرس DNS اختصاصی میده (معمولاً بهشون میگن Nameservers).
   • شما باید وارد پنل مدیریت دامنه خودتون بشید (معمولاً پنلی که از اونجا دامنه رو خریدید) و Nameservers پیش‌فرض رو با Nameservers جدیدی که CDN بهتون داده، جایگزین کنید.
   • نکته: تغییرات DNS ممکنه کمی طول بکشه تا در سراسر اینترنت اعمال بشه (این فرآیند به Propagation معروفه و ممکنه از چند دقیقه تا چند ساعت زمان ببره). در این مدت ممکنه وب‌سایت شما گاهی از سرور اصلی و گاهی از CDN بارگذاری بشه.
4. تایید فعال‌سازی CDN:
   • بعد از اینکه تغییرات DNS اعمال شد، سرویس‌دهنده CDN معمولاً به صورت خودکار وب‌سایت شما رو شناسایی می‌کنه و تایید می‌کنه که CDN فعال شده.
   • شما هم می‌تونید با ابزارهای آنلاین مختلف (مثل ابزارهای چک کردن DNS یا سرعت وب‌سایت) چک کنید که آیا وب‌سایت شما داره از طریق CDN ارائه میشه یا نه.
5. تنظیمات اختیاری در پنل CDN:
   • اکثر پنل‌های CDN امکانات تنظیمات پیشرفته‌ای دارن. مثلاً می‌تونید تنظیم کنید که چه نوع فایل‌هایی کش بشن، چه مدت کش بمونن، آیا فشرده‌سازی روی تصاویر انجام بشه یا نه، و تنظیمات امنیتی مثل فایروال وب رو فعال کنید. این تنظیمات اختیاری هستن و می‌تونید بعداً هم اون‌ها رو انجام بدید.

به طور خلاصه، هسته اصلی راه‌اندازی CDN اینه که Nameservers دامنه خودتون رو به سمت Nameservers CDN تغییر بدید. بقیه مراحل بیشتر جنبه تنظیمی و بهینه‌سازی دارن.

خلاصه و نتیجه‌گیری

توی این مقاله با هم یاد گرفتیم که CDN (Content Delivery Network) چیه و چطور می‌تونه به وب‌سایت ما کمک کنه. دیدیم که CDN در واقع شبکه‌ای از سرورهاست که در نقاط مختلف دنیا پراکنده شده‌اند و با کش کردن محتوای وب‌سایت ما، اون رو از نزدیک‌ترین نقطه جغرافیایی به کاربران ارائه میدن.

مرور مهم‌ترین مزایا:

• افزایش سرعت بارگذاری وب‌سایت: اصلی‌ترین دلیل استفاده از CDN که باعث بهبود تجربه کاربری و سئو میشه.
• کاهش هزینه‌های پهنای باند: با کاهش ترافیک روی سرور اصلی.
• افزایش قابلیت اطمینان و دسترسی‌پذیری: حتی در صورت بروز مشکل برای سرور اصلی.
• بهبود سئو: چون سرعت وب‌سایت فاکتور مهمی برای موتورهای جستجو است.
• حفاظت در برابر حملات DDoS: با توزیع ترافیک و فیلتر کردن درخواست‌های مخرب.

همچنین در مورد انواع CDN (رایگان و پولی) صحبت کردیم و یاد گرفتیم که چطور بر اساس نیاز وب‌سایت، بودجه و امکانات مورد نیاز، یک CDN مناسب رو انتخاب کنیم. در نهایت هم مراحل کلی راه‌اندازی CDN رو مرور کردیم که مهم‌ترین بخش اون تغییر تنظیمات DNS دامنه هست.

چرا باید از CDN استفاده کنیم؟

در دنیای امروز که سرعت حرف اول رو میزنه و کاربران انتظار دارن وب‌سایت‌ها بلافاصله بارگذاری بشن، استفاده از CDN دیگه یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت محسوب میشه. چه یک وبلاگ شخصی داشته باشید، چه یک وب‌سایت شرکتی یا یک فروشگاه اینترنتی، CDN می‌تونه بهتون کمک کنه تا عملکرد وب‌سایتتون رو به طور چشمگیری بهبود ببخشید، کاربران بیشتری رو راضی نگه دارید و در نهایت به اهدافتون از داشتن وب‌سایت دست پیدا کنید.