بخش ۶ – روش‌های دسترسی به ترمینال (محلی و از راه دور)
مقدمه
برای کار با لینوکس، مهم‌ترین ابزار تو ترمینال است. اما همیشه شرایط به گونه‌ای نیست که فقط جلوی کامپیوتر لینوکسی خودت بنشینی و از آن استفاده کنی. گاهی باید:
- مستقیماً پشت همان سیستم (دسترسی محلی)
- یا از یک سیستم دیگر (دسترسی از راه دور)
به ترمینال وصل بشوی.
هر کدام روش‌های خاص خود را دارند و شناخت این روش‌ها اولین قدم برای مدیریت حرفه‌ای یک سیستم لینوکسی است.
۱. دسترسی محلی (Local Access)
۱.۱. محیط گرافیکی (GUI) و شبیه‌ساز ترمینال
اگر در لینوکس وارد محیط دسکتاپ (مثل GNOME، KDE، XFCE) شدی، به راحتی می‌توانی یک شبیه‌ساز ترمینال باز کنی.
📌 روش‌های باز کردن ترمینال:
- کلید میانبر عمومی:
Ctrl + Alt + T- جستجو در منوی برنامه‌ها (مثلاً تایپ “Terminal”)
- کلیک راست روی دسکتاپ یا داخل پوشه‌ها → “Open Terminal Here”
📌 نمونه شبیه‌سازهای ترمینال:
- GNOME Terminal
- Konsole (KDE)
- Xfce Terminal
- Tilix
هر کدام فقط یک رابط گرافیکی برای اجرای Shell هستند.
۱.۲. ترمینال‌های مجازی (TTY)
اگر حتی محیط گرافیکی خراب شده یا به هر دلیل فقط می‌خواهی به محیط متنی لینوکس بروی، می‌توانی از TTY استفاده کنی.
📌 ورود به TTY:
- نگه‌داشتن:
Ctrl + Alt + F3 (یا F2 تا F6)- خروج و برگشت به محیط گرافیکی:
Ctrl + Alt + F1 یا Ctrl + Alt + F7 (بسته به توزیع)💡 در محیط TTY:
- باید نام کاربری و رمز خود را وارد کنی
- شل به طور پیش‌فرض اجرا می‌شود
- رابط فقط متنی است، اما تمام دستورات قابل اجرا هستند
۱.۳. ترمینال‌های داخلی محیط گرافیکی (Embedded)
برخی ویرایشگرها یا IDEها مثل VS Code یا JetBrains IDEs یک ترمینال داخلی دارند که نیازی به باز کردن جداگانه ترمینال نیست.
📌 در VS Code:
- کلید میانبر:
Ctrl + `۲. دسترسی از راه دور (Remote Access)
گاهی سیستم لینوکسی تو در یک مکان دیگر است:
- سرور در دیتاسنتر
- یک رزبری‌پای در خانه
- سیستم لینوکسی دوستت برای پشتیبانی
در این حالت باید از یک روش ایمن برای اتصال استفاده کنی.
۲.۱. SSH (Secure Shell) – محبوب‌ترین روش
SSH یک پروتکل امن برای ورود به ترمینال از راه دور است.
📌 فعال‌سازی SSH در سیستم مقصد:
sudo apt update
sudo apt install openssh-server
sudo systemctl enable ssh
sudo systemctl start ssh📌 اتصال به سرور از سیستم خودت:
ssh username@server-ipمثلاً:
ssh ali@192.168.1.10📌 نکته امنیتی:
- بهتر است پورت پیش‌فرض ۲۲ را تغییر دهی
- می‌توانی به جای رمز از کلید SSH استفاده کنی
۲.۲. ابزارهای واسط گرافیکی برای SSH
اگر نمی‌خواهی همیشه از خط فرمان استفاده کنی، ابزارهای گرافیکی مانند:
- PuTTY (ویندوز)
- Termius (ویندوز، Mac، موبایل)
- Remmina (لینوکس)
کار را راحت می‌کنند.
۲.۳. استفاده از سریال کنسول (Serial Console)
برای دستگاه‌هایی مثل رزبری‌پای یا تجهیزات شبکه، گاهی با کابل سریال یا USB وصل می‌شوی.
نمونه استفاده در لینوکس:
screen /dev/ttyUSB0 115200۳. تفاوت بین Local و Remote Access
| ویژگی | Local Access | Remote Access |
|---|---|---|
| نیاز به اینترنت | ❌ | ✅ (یا شبکه داخلی) |
| سرعت اجرا | سریع (مستقیم) | وابسته به کیفیت شبکه |
| امنیت | نیاز به رمز محلی | نیاز به پروتکل امن مثل SSH |
| کاربرد | کاربر پشت سیستم | مدیریت سرورها، پشتیبانی، IoT |
۴. نکات ایمنی مهم
- برای تمرین، با حساب کاربری معمولی وارد شو و فقط در مواقع ضروری از
sudoاستفاده کن. - به هیچ عنوان دستورات ناشناس را در محیط Root اجرا نکن، مخصوصاً در ارتباط از راه دور.
- در SSH رمز قوی یا احراز هویت کلیدی (Key Authentication) استفاده کن.
- دسترسی SSH را فقط از IPهای مجاز باز کن (در فایروال محدود کن).
۵. تمرین عملی
تمرین ۱ – کار در ترمینال محلی
- ترمینال گرافیکی را با
Ctrl+Alt+Tباز کن. - دستور زیر را اجرا کن تا مسیر فعلی را ببینی:
pwdتمرین ۲ – کار با TTY
- با
Ctrl+Alt+F3به TTY برو. - نام کاربری و رمز خود را وارد کن.
- دستور زیر را بزن تا لیست فایل‌ها را ببینی:
ls -l- با
Ctrl+Alt+F1یاF7به محیط گرافیکی برگرد.
تمرین ۳ – اتصال به سیستم دیگر با SSH
- در سیستم مقصد SSH Server را نصب و فعال کن.
- در سیستم خودت دستور زیر را بزن:
ssh user@192.168.x.x- پس از ورود، دستور
uname -aرا بزن تا اطلاعات سیستم مقصد را ببینی.
۶. جمع‌بندی
- دسترسی به ترمینال می‌تواند محلی یا از راه دور باشد.
- محلی: از طریق محیط گرافیکی، ترمینال‌های مجازی، یا ابزارهای داخلی.
- از راه دور: بیشترین استفاده با SSH، ولی روش‌های دیگری هم هست مانند Serial Console.
- شناخت هر دو روش برای مدیریت حرفه‌ای لینوکس ضروری است.
- امنیت در حالت از راه دور بسیار مهم است و باید پیکربندی صحیح انجام شود.
