📚 فصل ۷: آشنایی با SQL Server Management Studio (SSMS)
بخش ۱: مقدمه – SSMS چیست؟
وقتی SQL Server رو نصب می‌کنیم، هسته اصلی پایگاه داده روی سیستم میاد.
اما برای اینکه بتونیم راحت:
- دیتابیس بسازیم
- کوئری بزنیم
- جداول رو مدیریت کنیم
- بکاپ و ریستور انجام بدیم
به یک ابزار مدیریتی گرافیکی نیاز داریم.
مایکروسافت این ابزار رو ساخته و اسمش رو گذاشته:
SQL Server Management Studio یا به اختصار SSMS
بخش ۲: نقش SSMS در کار با SQL Server
SSMS یک برنامه دسکتاپ هست که به ما اجازه میده:
- بدون حفظ کردن دستورات پیچیده، کارهای زیادی رو با چند کلیک انجام بدیم.
- کوئری‌ها رو به صورت SQL خالص (T-SQL) اجرا کنیم.
- ساختار پایگاه داده رو ببینیم (Object Explorer).
- به چندین سرور مختلف وصل بشیم.
📌 یعنی SSMS مثل یک پنل کنترل کامل برای SQL Server هست.
بخش ۳: اجرای SSMS و اولین اتصال
بعد از نصب SSMS:
- از منوی Start، گزینه Microsoft SQL Server Management Studio رو پیدا و اجرا کن.
- اولین پنجره‌ای که باز میشه، صفحه Connect to Server هست.
این صفحه سه بخش مهم داره:
- Server Name (نام سرور یا Instance)
- Authentication (نوع احراز هویت)
- Login / Password (کاربر و رمز عبور در صورت نیاز)
بخش ۴: اجزای اصلی محیط SSMS
وقتی به SQL Server وصل شدی، محیط اصلی SSMS رو می‌بینی که چند بخش مهم داره:
۴-۱. منو اصلی (Menu Bar)
جایی که تمام گزینه‌ها مثل File، Edit، View، Tools، Help و… هست.
۴-۲. نوار ابزار (Toolbar)
شامل دکمه‌های دسترسی سریع مثل New Query، Execute، Save، Connect.
۴-۳. Object Explorer
مهم‌ترین بخش سمت چپ که ساختار کامل پایگاه داده رو نشون میده:
- Databases (پایگاه داده‌ها)
- Security (کاربران و مجوزها)
- Server Objects (آبجکت‌های سرور)
- Replication
- Management
۴-۴. قسمت کوئری (Query Editor)
بخش اصلی برای نوشتن و اجرای دستورات T-SQL.
۴-۵. قسمت نتایج (Results / Messages)
محل نمایش نتیجه اجرای کوئری و پیام‌های خطا یا موفقیت.
بخش ۵: آشنایی با Object Explorer
Object Explorer حکم نقشه کلی دیتابیس رو داره. هر چیزی که روی سرور داری اینجا پیدا میشه.
پرکاربردترین پوشه‌ها:
- Databases
- System Databases (پایگاه‌داده‌های سیستمی مثل master, tempdb)
- پایگاه‌های داده ساخته‌شده توسط کاربر
- Security
- Logins (کاربران)
- Server Roles (نقش‌ها و مجوزها)
- Management
- ابزارهای نگهداری، بکاپ، لاگ‌ها.
بخش ۶: باز کردن Query Editor و اجرای اولین کوئری
برای شروع کدنویسی:
- از نوار ابزار، روی New Query کلیک کن.
- یک صفحه جدید باز میشه (Query Editor).
- کد زیر رو وارد کن و دکمه Execute یا F5 رو بزن:
SELECT 'به SQL Server خوش آمدید!' AS Message;- در پایین صفحه، در بخش Results، پیام رو می‌بینی.
بخش ۷: مدیریت چندین اتصال هم‌زمان
📌 نکته کاربردی
در SSMS می‌تونی به چند سرور مختلف یا چند پایگاه داده متصل باشی.
- هر تب (Query Tab) می‌تونه به سرور یا دیتابیس متفاوتی وصل باشه.
- در نوار پایین هر تب، اسم دیتابیس فعلی رو می‌بینی.
بخش ۸: تغییر دیتابیس فعال
وقتی چند دیتابیس داری، باید قبل از اجرای کوئری دیتابیس مورد نظر رو انتخاب کنی:
- از منوی کشویی کنار دکمه Execute، دیتابیس رو انتخاب کن.
- یا با دستور T-SQL:
USE MyDatabase;
GOبخش ۹: قابلیت‌های SSMS که باید حتماً بلد باشی
- Search in Object Explorer → جستجوی سریع آبجکت‌ها.
- Generate Scripts → خروجی گرفتن از ساختار یا داده‌ها.
- Import/Export Wizard → انتقال داده بین دیتابیس‌ها یا فایل‌ها.
- Activity Monitor → بررسی عملکرد و مصرف منابع.
- Back Up / Restore → پشتیبان‌گیری و بازیابی.
بخش ۱۰: شخصی‌سازی محیط SSMS
می‌تونی رنگ پس‌زمینه، اندازه فونت، و نحوه نمایش نتایج رو تغییر بدی:
- از منو Tools → Options → Fonts and Colors.
- اگه شب‌کار هستی، حالت Dark Mode رو فعال کن تا چشمات خسته نشه.
بخش ۱۱: تمرین عملی این بخش
📌 تمرین:
- SSMS رو باز کن و به سرور متصل شو.
- یک کوئری ساده برای نمایش تاریخ و ساعت جاری اجرا کن:
SELECT GETDATE() AS CurrentTime;- دیتابیس فعال رو به دیتابیس سیستمی
masterتغییر بده و دوباره کوئری رو اجرا کن.
بخش ۱۲: جمع‌بندی
- SSMS محیط اصلی مدیریت و کار با SQL Server هست.
- Object Explorer قلب ناوبری در SSMS است.
- Query Editor برای اجرای دستورات استفاده میشه.
- یادگیری نکات اولیه مثل تغییر دیتابیس و ایجاد کوئری بسیار مهمه.
- کل کار ما در آموزش‌های بعدی بر اساس SSMS خواهد بود.
